معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش

ابر و باد

سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

علوم تجربی یکی از حوزه های تربیت و یادگیری برنامه ی درسی ملّی است. براساس جهت گیری های این برنامه،
علوم تجربی، کوشش انسان برای درک واقعیت های آفرینش و کشف فعل خداوند تعریف شده است. در همین
راستا، شناخت و استفاده ی مسئولانه از طبیعت به مثابه بخشی از آفرینش الهی با هدف تکریم، آبادانی و آموختن
از آن برای ایفای نقش سازنده در ارتقای سطح زندگی فردی، خانوادگی، ملّی و جهانی از ضرورت های علوم
تجربی قلمداد می شود. به همین دلیل باید همه جانبه نگری، رویکرد تلفیقی، تفکّر، آگاهی، توانایی، ایجاد ارتباط بین
آموزه های علمی و زندگی واقعی و به عبارتی کسب علم مفید، سودمند و هدفدار در سازماندهی محتوا و آموزش
مورد توجّه قرار گیرد تا بتواند انسان هایی مسئولیت پذیر، متفکّر و خلّق پرورش دهد.
به منظور حرکت در راستای تحقق این اهداف و همسوسازی این حوزه با برنامه ی درسی ملّی، توجّه همکاران گرامی
را به نکات زیر جلب می کنیم:
درس علوم، درسی است که به آسانی می تواند بین چهار عرصه خود، خلق، خلقت، مبتنی بر ارتباط با خالق متعال،
ارتباطی منسجم، منطقی و معنادار به وجود آورد.
کلاس علوم، فضایی است شاد و پرجنب و جوش که مشاهده، تجربه، آزمایش، گفت و گو، تفکّر، اظهارنظر و
همکاری گروهی در آن جریان دارد. نباید آن را به محلّ ساکت نشستن و شنیدن تبدیل کرد.
کتاب علوم، منبعی است برای معرّفی فعّالیت های یادگیری و آنچه در عمل باید انجام شود. نباید آن را به محلّ
تصویرخوانی تبدیل کرد.
معلّم علوم، هم تصمیم گیرنده درباره ی فرایند یادگیری )طرّاح آموزشی( است و هم راهنمای یادگیری
دانش آموزان.
پیش از تدریس هر درس، همیشه به منابع یادگیری همچون کتاب راهنمای معلّم و دیگر رسانه های آموزشی
معلّمان مانند فیلم و نرم افزار مراجعه کنید. یادگیری از همکاران نیز منبع یادگیری مفیدی به شمار می آید.
هر درس علوم، درباره ی یک زمینه ی یادگیری شکل می گیرد و فرصتی را فراهم می کند که دانش آموزان
«شایستگی یاد گرفتن » را به دست آورند. این فرصت های یادگیری را به پرسش و پاسخ های حافظه مدار تبدیل
نسازید...

علوم تجربی ششم

گروه نویسندگان دفتر تألیف کتاب های درسی

خداوند یکتا، سیارۀ زمین را شگفت انگیز و متنوع آفریده است و انسان ها در بستر نواحی طبیعی و متنوع آن، فرهنگ های گوناگونی
را پدید آورده اند.
در سال های پیش، با محیط های طبیعی و انسانی کشور ایران آشنا شدید و امسال در این کتاب با مفهوم ناحیه و نواحی طبیعی،
سیاسی و انسانی در مقیاس جهانی آشنا می شوید و در قالب رویکرد ناحیه ای، برخی اصول و مبانی دانش جغرافیا را نیز می آموزید.
ما نیاز داریم دانش خود را دربارۀ رابطه انسان و محیط در سیارۀ زمین و دربارۀ سرزمین ها، فرهنگ ها و مسائل و چالش هایی که
جهان با آن روبه رو است گسترش دهیم تا بتوانیم برای حل مشکلات، ایجاد همکاری و تفاهم بین ملت ها، حفاظت و مراقبت از
نواحی طبیعی سیارۀ زمین و بهره برداری منطقی و مسئولانه از آن آماده شویم.
امیدواریم شما از آموختن درس جغرافیا لذت ببرید و با شرکت فعال در کلاس های این درس، مطالب بیشتری درباره جهان
بیاموزید و به کاوشگری در مسائل محیطی و اجتماعی علاقه مند شوید...

جغرافیا (2)

سخنی با دبیران گرامی
خداوند متعال را سپاس می گوییم که به لطف او توانستیم کتاب مطالعات اجتماعی پایهٔ هشتم دورهٔ اوّل متوسطه
را به شما تقدیم کنیم.
با توجه به بروز مشکلات ناشی از تعدد دروس و درخواست شما معلمان عزیز از سال ها قبل و همچنین سیاست های
آموزشی و خط مشی های برنامهٔ درسی ملی مبنی بر تلفیق دروس مرتبط، اکنون درس مطالعات اجتماعی در قالب یک
عنوان کتاب و موضوع درسی به دانش آموزان عزیز ارائه می شود.
مطالعات اجتماعی یک حوزهٔ مهم تربیت یادگیری است که از انسان و تعامل او با محیط های گوناگون و همچنین
خَلق و خلقت در زمان های مختلف )حال، گذشته و آینده( و جنبه های گوناگون این تعامل )سیاسی، اقتصادی، اجتماعی،
فرهنگی، محیطی و…( بحث می کند. به همین دلیل، این حوزه، مفاهیم رشته های متعدد و مختلف چون تاریخ، جغرافیا،
مدنی، اقتصاد، حقوق، مردم شناسی و نظایر آن را دربر می گیرد. در برنامۀ دورۀ ابتدایی از تلفیق بیشتری در
سازماندهی محتوا استفاده می شود؛ اما با رسیدن به دورۀ اوّل متوسطه از درجۀ تلفیق کاسته شده و با توجه به
درجه و نوع تلفیق به کار رفته، رشته ها هویت خود را از دست نمی دهند، بلکه یک حوزۀ موضوعی غالب بوده
و در جاهای مناسب از پیوند با حوزه های دیگر و مفاهیم کلیدی مربوطه استفاده می شود.
در برنامهٔ درسی جدید مطالعات اجتماعی، به منظور سازماندهی تلفیقی محتوا، پنج حوزهٔ موضوعی انتخاب شده
است:
١ فضا و مکان ٢ زمان، تداوم و تغییر ٣ فرهنگ و هویت ٤ نظام اجتماعی ٥  منابع و
فعّالیت های اقتصادی.هریک از این حوزه ها ناظر به تعدادی از رشته های مذکور است. این کتاب شامل ١٢
فصل و ٢٤ درس است که در هر فصل، دو یا چند حوزهٔ موضوعی و مفاهیم کلیدی مربوط به آنها با یکدیگر تلفیق شده اند...

مطالعات اجتماعی هشتم

پیش از مطالعهٔ كتاب، حتماً این قسمت را بخوانید.
سخنی با دبیران
دوستان عزیز، سلام بر شما
1- برای اُنس بیشتر دانش آموزان با قرائت قرآن كریم، آیاتی از قرآن كریم و ترجمهٔ آن، در ابتدای هر درس آمده است. در هنگام تدریس، 10 دقیقهٔ ابتدای كلاس به قرائت اختصاص دارد. از آنجا كه آموزش صحیح قرائت در دوره های تحصیلی گذشته انجام شده و قواعد قرائت صحیح، آموزش داده شده است، انتظار می رود كه دانش آموزان بتوانند این قواعد را مراعات كنند و آیات را صحیح بخوانند. به همین جهت از دانش آموزان بخواهید كه آیات هر درس را روز قبل، مرور و تمرین كنند و در فرصت كوتاه كلاس، متن تمرین شده را بخوانند.
2- این درس، وقتی نتیجه بخش خواهد بود كه عرصهٔ حضور، فعالیت و خلاقیت های فكری دانش آموزان باشد و به آنها شهامت اندیشیدن و ابتكار بدهد. میزان موفقیت ما در تدریس به میزان تفكر و اندیشه ورزی دانش آموزان بستگی دارد. روش تدریس و ارزشیابی ما نباید به گونه ای باشد كه دانش آموزان مجبور باشند كتاب را چندبار بخوانند و حفظ كنند. آن امتحان و آن ارزشیابی با اهداف این درس هماهنگ است كه امكان تحقیق، اظهارنظر و فكركردن را برای دانش آموزان فراهم می كند. با توجه به نكات فوق، ارزشیابی این درس در دو بخش انجام می گیرد.
...

دین و زندگی (3)

خداوند سبحان را سپاس مى گوییم که در پناه لطف و رحمتش به ما این توفیق را عنایت فرمود تا بتوانیم برگ دیگرى از اوراق سند مبانى نظرى تحول بنىادین در نظام تعلیم و تربیت رسمى عمومى جمهورى اسلامى اىران را عملیاتى کنیم.
همکاران ارجمند، حوزهٔ تربیت و یادگیری کار و فناوری یکی از یازده حوزهٔ تربیت و یادگیری در برنامهٔ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران است که در طول 12 سال، از پایهٔ اوّل ابتدایی تا پایان دورهٔ آموزش متوسطه به صورت تلفیقی یا درس مستقل آموزش داده می شود. براساس برنامهٔ درسی ملی ایران حوزهٔ تربیت و یادگیری کار و فناوری با هدف کسب شایستگی کارهای مورد نیاز زندگی و دنیای کار طراحی و تدوین شده است.
مانند سال هاى قبل ضرورت دارد در فرایند اجراى پروژه به شایستگى هاى غیرفنى و فنى دنیاى کار مانند کاربرد ابزارها، نقشه خوانى، شناخت مواد، اخلاق حرفه اى، مدیریت منابع، مدیریت کار و کیفیت، کارآفرینى، آموزش دیگران و موارد مشابه آن توجه شود و آن ها را به عنوان یک پایه اساسى در فرایند آموزشى به کار گیرید...

کار و فناوری نهم

دانش روان شناسی به واسطه یافته های جدید، رشد چشمگیری داشته است.
به خصوص در بعد شناختی در مقایسه با دیگر ابعاد، این تحول قابل توجه بوده است. یكی
از مهم ترین دلایل تألیف كتاب جدید روان شناسی، به روز كردن محتوا و بهره گیری از
دستاوردهای جدید در این حوزه و متناسب سازی آن با نیازهای مخاطبان است.
در تألیف كتاب حاضر چند راهبرد اساسی مورد تأكید است. نخست اینكه هدف از
نگاشت جدید، تدوین یك كتاب روان شناسی عمومی نیست. لذا بسیاری از مباحث آن
كه در یك كتاب روان شناسی دانشگاهی موجود است در كتاب حاضر دیده نمی شود.
مباحثی كه برای دانش آموزان مناسب است انتخاب گردیده است.
هدف دیگر از تألیف كتاب حاضر ترسیم یك كتاب مثبت، كاربردی و سازنده است
بنابراین از طرح بعضی مباحث مانند بیماری ها و اختلالات روانی كه بخش كوچكی از
دانش روان شناسی را تشكیل می دهد پرهیز شده است.
نكته مهم دیگر این بوده كه یادگیری مباحث این كتاب یادگیری دیگر دروس را
سهل و آسان نماید و دانش آموز بتواند یافته های خود در این كتاب از قبیل راه های
بهبود حافظه، حل مسئله، تصمیم گیری درست و ایجاد انگیزه های درونی به جای
انگیزه های بیرونی را به كار گرفته و كمك شایانی به یادگیری خود بنماید.
رویكرد غالب در تألیف اثر حاضر همسو با یافته های جدید دانش روان شناسی،
رویكرد شناختی است در این رویكرد بر كاركرد شناختی و عملكرد ذهنی تأكید می شود.
رویكرد شناختی كوشش می كند تا به این فهم نایل آید كه چطور مداخله های آموزشی
بر فرایند های شناختی همچون توجه، حافظه و یادآوری اثر می گذارند و چطور این
فرایندها در اكتساب دانش جدید تأثیرگذار است و چگونه دانش جدید بر عملكرد
یادگیرنده اثر می گذارد.

روان‌شناسی

جایگاهی ارزشمند دارد، زیرا از یک سو حافظ میراث فرهنگی و از سوی
دیگر مؤثرترین ابزار انتقال علوم، معارف، ارزش های اعتقادی، فرهنگی و
ملیّ است. ادب و فرهنگ ایران اسلامی، عصارۀ افکار و اندیشه های ملتی
فرهیخته و دانشور است که در نشیب و فراز حادثه ها، با تکیه بر باورهای
ریشه دار خویش، میراثی ارجمند و گران سنگ را به یادگار گذاشته است.
توانایی و مهارت در خوانش، بررسی و تحلیل این آثار ارزشمند، خواننده
را با گنجینۀ گران بهای متون ادبی گذشته و امروز آشنا می سازد و او را به
سیر و سلوک در آفاق روشن و گستردۀ معرفت و حقیقت توانمند می نماید.
برای تحقق این هدف برنامه درسی زبان و ادبیات فارسی، بایسته و
شایسته است دانش آموزان ضمن آشنا شدن با علوم ادبی، در فنون ادبی
نیز مهارت لازم را کسب کنند تا از این طریق بتوانند در زندگی خود با آثار
ادبی برخوردی مناسب داشته باشند...

علوم و فنون ادبی (1)

علم تاریخ دربارهٔ گذشته بحث می کند؛ اما متعلق به گذشته نیست. تاریخ را برای درک زمان حال و ترسیم افق های پیش رو باید خواند و شناخت؛ زیرا تا ندانیم که بوده ایم، کجا بوده ایم و از کجا آمده ایم، نخواهیم فهمید که هستیم
و به کجا می رویم؛ بنابراین، به تاریخ باید بیش از یک تکلیف درسی توجه کنیم.
1- شما در کتاب تاریخ 1، علل، آثار و پیامد رویدادها و تحولات مهم تاریخ ایران و جهان در دوران باستان را مطالعه و
بررسی کردید. کتاب تاریخ 2 ادامه کتاب تاریخ 1 است و به تاریخ دوران اسلامی اختصاص دارد و شامل مهم ترین رویدادها و تحولات تاریخ ایران و اسلام از بعثت پیامبر اکرم تا پایان حکومت صفوی در نیمهٔ نخست قرن 12 ق است. این دوره از تاریخ ایران، با قرون وسطا و عصر جدید در تاریخ اروپا مقارن است. از این رو، در دو درس پایانی کتاب، رویدادها و تحولات مهم سرزمین های اروپایی در قرون وسطا و عصر جدید، بررسی و تحلیل می شود.
2- این کتاب به این منظور تألیف نشده است که شما کلمه به کلمه آن را به خاطر بسپارید؛ بلکه یکی از اهداف این کتاب،تقویت انگیزة جست وجوگری علمی و ارتقای مهارت کاوشگری شما در موضوع های تاریخی است. هدف دیگر آن، فراهم آوردن فرصت هایی برای مطالعه و فعالیت های فردی و گروهی است تا علل و نتایج رویدادهای مهم تاریخی و نقش و تأثیر شخصیت های بزرگ را در تاریخ، بررسی و درک کنید.
بنابراین، از شما انتظار نمی رود که در پایان سال تحصیلی، حجم عظیمی از نام سلسله ها، فرمانروایان، کشورها، شهرها و سال ها را حفظ کرده باشید؛ اما به عنوان مثال انتظار می رود که بتوانید نقش و اهمیت منابع مکتوب و غیرمکتوب را در بررسی و شناخت تاریخ اسلام و ایران در دوران اسلامی دریابید؛ علل و نتایج رویدادهای مهم تاریخی را درک و به طور مستدل بیان کنید، و نقش و تأثیر شخصیت هایی مانند پیامبر گرامی اسلام ، امام علی ، یعقوب لیث صفاری،خواجه نصیرالدین توسی و شاه اسماعیل صفوی را در رویدادها و تحولات مهم تاریخی، تحلیل کنید. به عبارت دیگر، منظور از خواندن این کتاب، فهمیدن است، نه حفظ کردن.
3- مطالبی که با عنوان « بررسی شواهد و مدارک » و « بیشتر بدانیم » در کتاب آمده است، ارزش و اهمیتی همچون
سایر مطالب کتاب دارند و نادیده گرفتن آنها، یادگیری مباحث دیگر را مشکل می کند؛ بنابراین، این قسمت ها را مانند
دیگر قسمت های کتاب، جدّی بگیرید و فعالیت های مربوط به آنها را انجام دهید. لازم به ذکر است که حفظ کردن محتوا و اطلاعات مندرج در قسمت های « بیشتر بدانیم » و « شواهد و مدارک » ضروری نیست و از این قسمت ها در آزمون‌های شفاهی و کتبی هیچ پرسش دانشی طرح نخواهد شد؛ اما دبیر می تواند یکی از متن های بخش « بررسی شواهد و مدارک » را در اختیار شما قرار دهد و پرسش های استنباطی و تحلیلی دربارة آن طرح کند.
4- در این کتاب، بخشی از محتوای آموزشی از طریق نقشه های تاریخی، نمودارهای خط زمان و دیگر نمودارها و
جدول ها ارائه شده است. لازم است به آنها توجه کامل کنید و فعالیت های مربوط به آنها را انجام دهید. از مندرجات نقشه ها، نمودارها و جدول ها نیز، در آزمون های کتبی و پایانی، پرسشی طرح نخواهد شد.

تاریخ (2)

در شیمی 1 با پیدایش عنصرها و رفتار آنها، هواکره و اجزای سازنده و در پایان با اهمیت و نقش کلیدی
آب در زندگی آشنا شدید. از آنجا که هوا و آب دو نیاز حیاتی برای زندگی و ادامۀ آن هستند می توان پس
از این دو، برداشت از منابع زمینی برای تهیۀ غذا و پوشاک را برای زندگی ضروری دانست.
در این راستا کتاب شیمی 2 در سه فصل با عنوان های قدر هدایای زمینی را بدانیم، در پی غذای سالم
و پوشاک نیازی پایان ناپذیر تألیف شده است. به دنبال شیمی 1 و 2، در آخرین کتاب شیمی دورۀ دوم
متوسطه، فصل های «مولکول ها در خدمت تندرستی « ،» آسایش و رفاه در سایه شیمی « ،» شیمی جلوه ای
از هنر، زیبایی و ماندگاری » و «شیمی راهی به سوی آینده روشن تر » تألیف شده است. از آنجا که انتظار
می رود، دانش آموزان پس از یادگیری مفاهیم شیمی، بتوانند آموخته های خود را برای حل مسائل زندگی
به ویژه درموقعیت های جدید به کار گیرند، در فصل پایانی این کتاب نمونه هایی از مسائل پیش روی جوامع
همراه با راه حل نگارش شده است. نگارشی که در آن رویکرد زیست  فناورانه مورد توجه قرار گرفته است.
هر فصل با رویکرد زمینه محور به رشته تحریر درآمده و دانش شیمی بر اساس نیازها، تجربیات و رویدادهای
زندگی آموزش داده می شود...

شیمی (۳)

به منظور تحقق یافتن اهداف حوزه های تربیت و یادگیری برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، آموزش درس
سلامت و بهداشت در پایهٔ دوازدهم و در کلیه رشته ها به میزان 2ساعت در هفته برنامه ریزی شده است. این در حالی
است که موضوعات مربوط به سلامت به صورت پراکنده و بین رشته ای و در پایه ها و دروس دیگری همچون تربیت بدنی،
تفکر و سبک زندگی، زیست شناسی و آمادگی دفاعی (کمک های اولیه) نیز ارائه می شود.
کتاب حاضر با هدف تأمین محتوای درس سلامت و بهداشت با رویکرد مسئله محور سازماندهی و تألیف شده و در
برگیرندهٔ مفاهیم، مهارت های اساسی و ایده های کلیدی مبتنی بر شایستگی های مورد انتظار از دانش آموزان در حوزهٔ
سلامت و تربیت بدنی در برنامهٔ درسی ملی است. محتوای کتاب با رویکرد پیشگیری و خود مراقبتی برای چهل ساعت
آموزشی در 20 هفته درنظر گرفته شده است.

سبد خرید

ابر و باد

رایگان